2023 OKTOBER - TERUGKEER NAAR DOMINIC

Om kwart over één lag ik eindelijk neer – met uitzicht op de sterren. Hij had het dak van zijn huis nog niet laten afwerken, omdat het toch nog niet regende 🙃

Slapen onder een open dak… het geluid van krekels, koeien, honden, de wind, de sterren... Dit is écht een bijzondere ervaring.

Dag 1

Ik mocht van Dominic blijven liggen tot zeven uur – gelukkig, want ik moest echt nog bekomen. Hijzelf was al om vijf uur opgestaan en had tegen zeven uur al werk verricht dat wij op een halve dag niet klaar zouden krijgen.

Stipt om zeven uur stond hij aan de deur. Hij kon niet wachten om al het harde werk van de afgelopen maanden te laten zien.

Maar eerst werden alle kleren en andere spullen zoals onder andere medicatie, die ik had meegebracht bekeken en verdeeld onder de mensen die hij een plezier wilde doen – ook al waren de spullen eigenlijk voor hem en zijn familie meegebracht. Dankjewel M.I.N-Mol.

Dominic had gehoopt dat er stevige, mooie wandelschoenen voor hem bij waren die hij kon dragen om op het veld te werken. De schoenen die ik in juni bij had waren hem te klein. Ik had er geen bij, tenminste toch niet op dag één :-)

Na het showen van de tomaten en aardbeien starten we met zijn rondleiding. Het eerste wat hij wil laten zien is zijn waterpomp. Hij vertelt over de verbeteringen die – na grondige research – zijn aangebracht.

Aan de pomp zelf is de olietank op een andere plaats gezet, omdat de druk (het bewegen van de pomp tijdens gebruik) te hoog was. Er zijn ook koppelingen aan de leidingen vervangen door zwaardere exemplaren, opnieuw vanwege de te hoge druk van de waterpomp én om waterverspilling op de plaats van de koppelingen te voorkomen.

Het tentje dat in juni werd aangekocht – zodat ze in de winter niet langer onder de blote hemel hoefden te slapen tijdens het bewaken van de pomp – is verdwenen. Er is nu een alarm geïnstalleerd, waardoor iedereen gewoon ‘binnen’ kan slapen. Jeujh!

(Tijdens dit verblijf krijgen de waterleiding en waterpomp een mooi vervolgverhaal)

We stappen langs de waterleiding verder in de richting van het huis van zijn mama, waar eerder de zonnebloemen hebben gestaan. Onderweg passeren we een prachtige omheining. Ik had niet meteen door dat de omheining rond het veld van de zonnebloemen stond.

Laat me eerst nog zeggen dat Dominic mij altijd van alles op de hoogte heeft gehouden: waar het gekregen geld naartoe ging, wat hij heeft gerealiseerd, waarmee hij bezig is… Ik heb Dominic nog nooit op een leugen kunnen betrappen. Hij is werkelijk een engel op aarde, met zijn hart op de juiste plaats. Zoals hij zelf altijd zegt: ‘Spread the light!’ – help anderen om hun leven beter te maken.

Hij zet anderen altijd op de eerste plaats. Toch was mijn eerste gedachte bij het zien van die dure omheining: “Waar heeft hij dat geld vandaan gehaald? Ik dacht dat hij geen geld had…” Geloof me, ik heb me daar achteraf heel slecht over gevoeld.

Net terwijl ik in die negatieve gedachte zat, begon Dominic zijn verhaal. Hij had een jeugdvriend terug ontmoet, iemand met wie hij vroeger op school zat. Dominic was destijds een uitmuntende student, maar stopte met school omdat hij een beter leven voor zijn familie wou.

Ik zeg hem vaak dat hij geen diploma nodig heeft, als je ziet wat hij allemaal al heeft bereikt op zo’n jonge leeftijd. Toch blijft het voor hem moeilijk dat hij zijn studies niet heeft kunnen afmaken – school is nog steeds belangrijk voor hem. Zeker omdat zijn droom dokter worden is, weer om anderen te kunnen helpen.

Zijn jeugdvriend, die inmiddels in Amerika woont en het financieel goed heeft, was op zoek naar een project in Zimbabwe (Wedza) om zich mee bezig te houden wanneer hij terug zou keren naar zijn thuisfront. 

Dominic zelf was al langer op zoek naar een manier om extra geld te verdienen, los van zijn eigen veld, zodat hij iets kon opbouwen voor zijn mama – voor het geval hij er op een dag niet meer zou zijn.

Samen zijn ze nu op het zonnebloemveld een nieuw project gestart. Het mooie is: dankzij de waterleiding die Dominic al heeft aangelegd, hoeft hij zelf geen geld te investeren. De waarde van die waterleiding staat gelijk aan de financiële inbreng van zijn vriend in het project.

Net als die dure omheining! Die komt daaruit voort. (Shame on you, Heidi!) Dit bewijst nog maar eens hoe eerlijk Dominic is, hoeveel goeds hij in zich draagt en hoezeer hij het beste voorheeft met anderen.

Ik blijf versteld staan van zijn inzet, zijn harde werk, zijn veerkracht ondanks alle tegenslagen, het leven in erbarmelijke omstandigheden, zijn dankbaarheid en bovenal: zijn warme hart.

Er wordt opnieuw keihard gewerkt aan het project. Kleizand wordt uitgegraven waarmee elke steen zelf wordt gemaakt, om de nodige gebouwen op te kunnen trekken zoals een kantoorruimte, wc enz. Met os en kar worden de stenen naar hun plek gebracht. Alles gebeurt met de hand. Het primitieve materiaal dat ze hierbij gebruiken bestaat bij ons al lang niet meer.

Geld dat een vriend had meegegeven voor een van de scholen in de buurt, neemt Dominic aan, maar niet zonder eerst te vragen of het oké is om het aan een andere school te geven—ééntje die het harder nodig heeft dan de school die al regelmatig steun krijgt van vrijwilligers. Natuurlijk mag dat.

Een paar uur later zegt hij plots: "Mama, ik heb een idee. Je moet kinderen leren vissen." Hij stelt voor om kuikentjes op school te houden. Kinderen zouden meehelpen om de kuikens groot te brengen. Zodra ze verkocht kunnen worden, zouden ze een deel van de opbrengst krijgen. Zo leren ze dat hun inzet ook iets kan opleveren. Zo denkt hij over alles na. Altijd in functie van anderen. Het geld dat is gedoneerd wordt dus niet ‘zomaar’ aan een school gegeven. Het moet ten volle benut worden, bij de juiste persoon terechtkomen én doordacht worden ingezet. Wat een mooie mindset! Vooruitdenken is voor hem vanzelfsprekend. Later op de dag wist hij me al te vertellen dat we tegen maandag iets op papier moesten hebben uitgewerkt, waarmee we dan naar de directeur van de school kunnen stappen.

Hier in dit land wordt zo’n project – waarbij je anderen helpt – opgenomen in je referenties. Vanuit de overheid wordt het zelfs verwacht om zulke dingen te doen (terwijl de mensen zelf amper iets hebben en de regering wel belooft om boeren te helpen, maar het bij woorden blijft). Door je inzet voor de gemeenschap kom je sneller op wachtlijsten, bijvoorbeeld voor landbouwgrond. Je stijgt in rangorde en krijgt sneller kans op een stukje grond. (Hier komen we later nog op terug).

Dag 2

Om 5 uur ’s morgens begint het leven hier weer. Zoals een mierennest bruist het van beweging en communicatie. Tegen half negen brandt de zon al genadeloos op het aardbeienveld, dus verhuis ik naar de schaduw tussen de tomaten om daar onkruid te wieden.

'Mama' komt mij tussendoor vragen of Dominic voor mij rijst of spaghetti had gekocht. Neen, alleen brood en confituur, antwoord ik. Ze laat weten dat ik proteïne en eiwitten nodig heb om dit harde werk aan te kunnen. Rond half tien gaat ze rijst voor mij  klaarmaken.

Toen 'mama' mij eerder in de morgen zag, zei ze dat ze me iets ging tonen. Ze gaat weg en komt terug in één van de kleedjes dat ik voor haar bijhad. Ze wou graag dat, aan de groene struiken, foto's van haar werden gemaakt. Na 'sadsaaa' werden haar 'nieuwe' outfits op foto gezet. Het derde kleedje leek haar te kort, ze leek wel een 'young girl', zei ze.

Ondertussen valt het werk hier stil vanwege de warmte. Kindjes komen in de schaduw zitten, ze kijken verrast met grote blije ogen naar mij als ze een paar ballonnen en een piepklein speeltje krijgen. Dank u moeder voor de speeltjes. Hun handjes gaan plat tegen mekaar terwijl ze 'thank you' zeggen. 😍

Dominic laat weten dat hij vandaag druk is met het organiseren van het nieuwe project. Morgen is hij er de hele dag voor mij. Hij zegt dat zijn neef op bezoek zou komen, hij keek er erg naar uit om mij terug te zien. Uiteindelijk heb ik de neef niet ontmoet…

Die neef, afgestudeerd maar zonder geld voor deftige kleren om naar zijn proclamatie te gaan, kreeg hulp van Dominic. Het kostuum dat ik de vorige keer voor Dominic meebracht, gaf hij aan zijn neef. Hijzelf had het kostuum nog niet gedragen maar de blijdschap die op zijn gezicht staat bij het vertellen hiervan en het feit dat hij een oplossing kon bieden aan zijn neef is zoveel meer waard dan dat hij het kostuum voor zichzelf zou houden. De dankbare berichten...onbetaalbare gratitude...🥺❤️

Dominic trekt andere kleren aan en vertrekt met de moto om leveringen rond te brengen. Tondé krijgt een zonnebril en een werkhelm op om mee te gaan. Safety first! De teenslippers niet meegeteld :-)

Het ‘huis’ van de medewerkers is sinds juni opgekuist. Dekens hangen opgevouwen bovenop, wachtend op de winter. Het ziet er beter uit dan de vorige keer, maar toch...slapen op die harde stenen...

Ik zet me onder de avocadoboom. ‘Mama’ komt de geplukte tomaten naast mij dumpen. Mijn taak: sorteren op kleur en grootte. De slechte gaan opzij. De drie jongens komen erbij, snoepje in de hand, en beginnen mee te sorteren. De woorden "good - no good - orange - green - red" weerklinken zeker honderd keer. Deze tomaten worden klaargelegd voor de klanten van morgen.

Na het sorteren ga ik naar binnen om pen en papier te halen. ‘Mama’ komt naast me zitten en begint haar verhaal. Ze weet niet hoe ze me moet bedanken. Ze vertelt dat ze lang ongelukkig is geweest, mishandeld door haar man, haar zuurverdiende centen door hem opgemaakt aan prostituees of alcohol. Twaalf jaar hield ze het vol, uit liefde voor haar kinderen. Als ze was weggegaan, zou de grond verkocht zijn geweest en was hun toekomst nog uitzichtlozer geweest. Ze praat over Dominic, over zijn moeilijke jeugd, en hoe trots ze op hem is. Sinds de waterleiding is ze zó gemotiveerd geworden dat ze elke dag hard wil werken, ook de groei die ze mag ervaren geeft haar zoveel hoop.

Ons gesprek wordt afgebroken door 3 mannen, op een motor, die onze richting uitkomen. Ze vragen of ze de hele berg tomaten mogen kopen. ‘Mama’ is dolblij. Blijkbaar is er in de wijde omtrek niemand anders met tomaten. Ze krijgen mee wat ze kunnen dragen.
De tomaten van Dominic hebben de winter overleefd omdat zijn veld lager ligt dan het meer. Doordat de tomaten lager liggen heeft de vrieskou hen niet kunnen bereiken. Perfect getimed voor de zomer.

Later die dag arriveert Dominic met een flesje medicatie voor mijn maag én een cakeje. Mijn hart breekt, speciaal voor mij gekocht en zo trots als een pauw naar mij gebracht. ❤️

Zijn moto wordt even aan de kant gezet. De ‘pinki pinki’s’ doen het niet meer. Panashe herstelt het met een groot mes—lees: schroevendraaier. Daarna wordt de bak opnieuw op de moto geladen, zijn rugzak ook, vol tomaten. Die draagt hij op zijn buik. Nog twee klanten te gaan! Het is een goeie dag: 70 dollar verdiend. Ik ben oprecht blij voor hen. De drie jongens zwaaien: "Tomorrow we back!".

De oude fietsbanden die we meehadden konden niet gebruikt worden om de bak vast te maken op de moto. De bakken zijn niet stevig genoeg, vandaar dat er gaatjes ingemaakt zijn om touwtjes door te trekken die ze dan kunnen vastbinden aan het zitje van de moto. Ze vinden voor alles een oplossing en behelpen zich met wat ze hebben.

Iedereen schiet weer zijn eigen kant op terwijl ik denk dat het gaat regenen door de felle wind die is opgekomen. Tijd om me te wassen. Twee emmertjes water halen, dat betekent een wandeling van minstens vijf minuten. Eerst nog even de koeien van het pad jagen. Het water uit de put zou drinkbaar moeten zijn, maar ik gebruik het liever enkel om mijzelf te wassen.

In de verte hoor ik de pomp draaien. Dominic loopt in en uit, op zoek naar zijn draagbare lamp. Zijn tomaten snakken naar water na de hitte van vandaag. Voor mij is de dag gedaan, maar de jongens trekken er nog op uit met hun hoofdlampen—gekocht bij de Action—om de planten water te geven.

Binnen kondigt Dominic aan dat hij aan zijn administratie begint. Maar plots staat hij op—ik hoor gerommel buiten. Panashe is gearriveerd met een stuk golfplaat. Mijn sterrenhemel wordt dicht gemaakt. Dominic wou niet dat ik mij zorgen hoefde te maken voor het minder goede weer dat op komst is. Hij gaat het dak nog in orde brengen met zijn broer. 😍

Eindelijk kunnen we gaan slapen maar niets is minder waar. Het nachtleven barst los. Krekels zingen alsof ze met honderd tegelijk een concert geven. 🙄 De wind giert door het huis als golven die beuken tegen een dijk. De golfplaten ratelen alsof ze elk moment kunnen wegvliegen. Gisteren genoten we nog van de sterrenhemel, vannacht worden we getrakteerd op regen. Dominics schoenen staan nog buiten… Slapen zit er niet meer in.

A heart minded Dominic Story

Op een avond begint Dominic voluit over zijn boerderij te vertellen. Langzaam dringt het tot mij door dat ik niet alleen hem heb geholpen.

De boeren rondom hem maken gebruik van de waterleiding, gratis. Als je iemand kan helpen dan doe je dat. Je helpt mee aan een beter leven voor anderen. Dat is en blijft zijn motto.

Door de komst van de waterleiding kon hij;
- starten met een volgend project samen met zijn schoolvriend,
- heeft hij rond zijn boerderij draad kunnen zetten,
- heeft hij rond het huis van zijn mama draad kunnen zetten, zodat ook zij zich veilig voelt in haar huis,
- kan hij zich al deze bovengenoemde kleine dingen aanschaffen.
(Koekjes of eens wat frisdrank kopen was nog steeds weggegooid geld volgens hem). 🙃

Met een vrolijk gezicht vertelt hij dat wanneer iemand in jou investeert je er ten volle voor moet gaan! Je moet er een succesverhaal van maken.

Nadat ik vroeg waarom hij ondertussen nog geen auto had gekocht werden zijn ogen wat groter. Een auto kopen en daarmee showen? No way! Ik zei, "Deze kan je toch gebruiken om je bestellingen weg te brengen, zodat je niet van vier uur in de morgen tot 's avonds laat weg bent". Nee nee, met een auto had hij alleen iets materialist gehad. Dan had hij nu geen aardbeien, geen nieuwe broccoli plantjes of andere groenten gehad. Géén nieuwe inkomsten waardoor hij zijn familie tekort zou doen.

Als hij al liftend naar Harare zou gaan, was hij inderdaad een dag kwijt maar dit was goedkoper doordat hij had aangegeven wat er moest gebeuren op het veld, terwijl hij weg was. Een lift tot Harare kost 15 tot 30 dollar. Een auto zou zoveel meer aan benzine en onderhoud kosten.

Hij vertelde mij ook dat dit voor mij een investering is. Toen ik vroeg "Hoezo? Ik werk niet mee. Ik zit niet mee in de zaak". Als antwoord kreeg ik "Mom' wanneer er iemand in mij heeft geïnvesteerd en wanneer mijn zaak bloeiend is geworden dan ga ik deze persoon geen 'favor' doen maar 'I'm gonna honor him and give him what he deserves". ❤️

Wat ik heb gestart is volgens hem zoveel groter dan alleen maar waterleidingen geven. Er is een stap gezet waardoor de domino blokjes mekaar blijven opvolgen, niet alleen voor hem, niet alleen voor de mensen rondom hem, maar voor heel de community. Soms moeten we verder kijken dan onze neus lang is...Ik had geen idee dat Dominic helpen, hier in Zimbabwe, zoveel impact had.

Dag 3

De mieren gaan weer van links naar rechts terwijl ze mekaar een goeiemorgen wensen.

Ik kuis eerst ons huisje op, pomp de luchtmatras wat bij, sorteer de laatste babykleedjes die nog uitgedeeld gaan worden, om daarna te beginnen aan het stapelen van stenen. Iedereen is op het veld aan het werken terwijl Dominic zijn leveringen klaarmaakt.

Af en toe zie je gedurende de dag wel iemand gedag komen zeggen of wordt er met mekaar gesproken als er mensen passeren langs de boerderij. Iedereen doet zijn ding. Ik werk aan zijn 'first impression'. First Impression is er gekomen nadat ik hem vertelde dat wanneer de vrijwilligers of klanten langs komen de eerste indruk belangrijk is.

Dominic wil niet dat hij 'arm' overkomt bij de vrijwilligers. Het vuil en afval op de oprit en rond het huis opruimen zou al een mooi begin zijn. Zoals de hoop afvalstenen, die aan de ingang van zijn boerderij liggen. Deze zou ik graag verder op het terrein willen krijgen. Er is geen kruiwagen zoals bij ons om grote hoeveelheden in één keer mee te pakken. We beginnen eraan. Elke keer worden op de terugweg volle stenen meegepakt om zijn bloemperkjes af te werken. Ik ben zeker aan mijn 10.000 stappen geraakt vandaag.

De bloemperken zijn klaar. Ik neem nog wat extra stenen, om achter de bloemperken tegen het huis twee muurtjes te puzzelen zodat we Tiger een droge slaapplaats kunnen geven ipv de blote hemel om onder te slapen. Met deze  stenen was het niet te doen om iets in mekaar te krijgen. De dikte van de stenen zijn niet hetzelfde, ne bolle, ne iets kortere... Der is er eentje die me hierbij kan helpen. Panashe!

Panashe, Panashe...hoor je heel de dag door. Panashe, de man die alles kan maken :-) Hij is geliefd bij iedereen en is een enorme grote hulp voor Dominic op zijn boerderij.

Het toeval wil dat wanneer ik hem gevonden heb, hij met cement bezig is om de opening tussen het afgewerkte dak en de muur te dichten. Natuurlijk wou hij mij komen helpen! Panashe begint samen met 3 andere jongens aan het huisje voor Tiger. Er wordt gelachen en gegrapt terwijl Panashe verder doet. Eén van de jongens neemt over wanneer Panashe om meer cement ga. (Lees kleizand iets verderop). Na één rij was het muurtje al een halve steen breder geworden. De jongens komen niet meer bij van het lachen. De rij wordt terug afgebroken, Panashe neemt weer over.

Terwijl we bezig zijn met het huisje, komt Dominic terug thuis van zijn levering aan het reservaat. De drie jongens worden uitbetaald voor het wieden dat ze in de namiddag voor hem hebben gedaan. Ze komen nog gedag zeggen en gaan naar huis.

Het gemetste deel is klaar. Nu nog een dak. We vinden wat stukken (vezel)platen die we op de gemetste delen leggen. Bijna 18u, het wordt donker. We ruimen alles op. Ieder gaat weer zijn eigen weg. Ze zijn altijd met iets bezig.

Dominic gaat voor mij koken. Ik mocht hem met mijn gsm licht geven boven het gasvuurtje. (gasvuurtje dat alléén door de jobstudent gebruikt wordt of bij speciale gelegenheden zoals nu) De rijst is klaar. Hij giet zijn steelpan halfvol olie. Zoveel olie!! Hij begint te lachen terwijl hij gesneden aardappelen te voorschijn haalt. Hij gaat voor ons frieten bakken. Wat een leuke verrassing! Zeker als je de laatste vier dagen enkel wat brood met mayonaise hebt gekend. De frieten zijn klaar, ik denk yes, food! Nee nee, ze worden onder iets gelegd dat als deksel kan dienen terwijl hij aan de broccoli begint. Het is dus wachten tot de broccoli klaar is, met veel water in mijn mond. Een Belg op zijn frieten laten wachten is heel moeilijk voor de Belg :-)

Tussendoor wordt er gepraat met de anderen die buiten of in het huis zitten. Daarna zie je iemand met zout verschijnen of wordt er een mes of gekookte eieren binnengebracht. Iedereen helpt hier iedereen. Helaas heb ik geen foto's kunnen nemen omdat de batterij van de gsm zo goed als plat was. Het was niet gelukt om de powerbank, die Dominic had binnengebracht, op te laden. Mijn gsm geeft op waardoor we in een schermerlicht kwamen te zitten. We zagen mekaar en ons bord met frieten nog net. We genieten van de maaltijd. Geen foto's maar wel een herinnering die ik niet zal vergeten. Het werk en de tijd die hij neemt voor jou is niet te schatten. Na het eten gaan we slapen.

Ontstaan van de vrijwilligersbezoeken

Dominic vertelt mij een verhaal over de eigenares van het neushoornreservaat.

Zij heeft Dominic een keer verder geholpen met geld. 69 dollar. Hij heeft deze lening met zijn groenten mogen terugbetalen.

De eerste keer dat zij hem ontmoette werd hij echter door haar weggestuurd. Een jongentje van 14 jaar, dat door de slechte relatie tussen zijn ouders niet naar school kon, geen eten/drinken of schoenen had, maar er alles aan deed om een beter leven te hebben klopte in pure wanhoop, op een dag bij haar aan.

Hij vroeg of zij van hem aardbeien wilde kopen. Jammer genoeg vertrouwde zij hem niet. Misschien had hij de aardbeien wel gestolen. Misschien had hij ze wel vergiftigd. Ze had al leveranciers van aardbeien die ze voor zo'n klein onbekend zeer arm jongentje niet opzij kon zetten. Ze stuurde hem weg.

Dominic kon dit niet meer aan, waardoor zijn tranen begonnen te rollen wanneer hij zich omdraaide om door te gaan. De eigenares ziet dit nog nét gebeuren en roept hem terug.

Dominic laat haar weten dat hij geliefd op school is, dat hij zijn groenten mee naar de school brengt om te verkopen aan de leerkrachten. Hij vertelt haar dat het dorpshoofd zelfs regelmatig tot bij hem komt omdat hij hem graag als persoontje heeft. Hij laat haar weten dat ze dit mag navragen zodat ze weet dat hij een eerlijke en hardwerkende jongen is.

De eigenares komt na het checken van de waarheid, bij Dominic op het veld aan. Ze treft daar een 14-jarig jongetje met zijn mama aan. Beiden zijn hard aan het werken op het aardbeienveld. Ze zag met eigen ogen hoeveel werk het was. Hoewel ze een handje toestak, bleek het onmogelijk om met z’n drieën alles op tijd af te krijgen. Toen kwam ze op het idee om de vrijwilligers die bij haar in het reservaat verblijven, wekelijks naar Dominic te laten komen om hem te helpen. Zo zijn de bezoekjes als vrijwilliger bij Dominic ontstaan – en zo leerden wij elkaar kennen, in november 2022.

Dag 4

Heel de nacht regen gehad! Met de zinken platen boven je hoofd klonk het echt verschrikkelijk hard. Oordoppen werden ingestoken. Zalig, geen krekels, geen gekletter van de regen tot Dominic me duwde en zei ' Mom, mom, ik mocht je toch wakker maken als je aan het snurken was'. :-) :-)

Met momenten was het echt bibberkoud, de wind deed ook zijn best. Om 05u10 staat Panashe in ons kamertje, hij komt een jasje halen. Hij praat wat met Dominic en gaat door.

Dominic staat tien minuten later op. Hij verwisselt zijn short in een lange broek, trekt zijn jas hoog toe. Met zijn kap goed dichtgetrokken gaat hij naar de bouw van zijn project. Ik kan nimmer slapen, reorganiseer zijn kamertje omdat het licht van het raam recht in je gezicht schijnt als je tegen de grond ligt.

Daarna wordt er een bezoekje aan de bananenboom gebracht. Tandjes gepoetst. Tiger komt met haar puppyoogjes om eten bedelen, ze krijgt een groot stuk brood, vraagt wat aandacht en is er weer vandoor.

Panashe is de moto aan het repareren. Ik ga een kijkje nemen. Vandaag gaan we naar de school en naar Mak mijn grote vriend! Mak die mij toch iets van vakantiegevoel gaat geven in deze barre omstandigheden.

Om 8u15 arriveren Petros en Blessing met de auto. We mogen de auto van Petros tijdens mijn verblijf, bij Dominic, gebruiken. Petros weet me te vertellen dat we bij elk vertrek de banden moeten controleren of ze nog vast staan. Euhmmmm... De rechtervoorband moesten we zéker in de gaten houden, wat duidelijk te horen was wanneer je met de auto reed. Ondertussen weet ik dat we niet naar Mak gaan. Hoe jammer!

Er is met Petros afgesproken dat voor elke rit  met de auto ons dit 50 dollar zou kosten. 50 Dollar om alleen de school te bezoeken lijkt me toch wat veel. Daarom besluiten we om zowel naar de school als een winkel te gaan.

Mama brengt me wat bonen, ze waren nog warm. Met wat mayonaise kreeg ik ze binnen. Ik was blij dat er iets van eten was. :-)

Uiteindelijk vertrekken we naar de school. Mmmmh veilig voelden we ons toch niet in deze auto. We hoorden hele rare geluiden die niet bij een auto horen. Petros en Blessing worden aan de pub afgezet. Wij rijden door naar de school. Onderweg ziet Dominic dat de achterkant van de auto is losgekomen. Dominic belt Panashe, zegt iets over de auto waarna we verder rijden. 

Tijdens de regenbui zetten we de ruitenwissers op. Het gaat goed tot we plots de rechtse ruitenwisser weg zien vliegen. We kijken mekaar aan en lachen. Dit is echt een 'dead car'. :-)

Na het bezichtigen van het project rijden we verder en zie ik Panashe door de velden aan komen rennen met een rugzak op zijn rug. Dit wil zeggen dat Dominic toch niet gerust was over deze auto. Panashe die graag aan auto's sleutelt, zou ons kunnen helpen als we in panne zouden vallen en rijdt samen met ons verder. We rijden naar een winkel waar we chips konden kopen. Ik had eerder Dominic laten weten dat ik zin in chips had. 4 Dagen alleen brood was ik een beetje beu. Schande dat ik dit hier neerschrijf terwijl zij heel blij zouden zijn met droog brood.

Na 20 minuten rijden wordt er geparkeerd aan een tankstation met een soort van chicken Inn. Dominic zegt vóór we binnen gaan 'Mom, als je binnen gaat moet je minstens één ding bestellen'. Ik was weer niet mee en keek 'm vragend aan. Aaaah toen we binnen stonden van de Chicken Inn werd het me duidelijk :-)

Chicken Inn is een soort van Mac Donalds waar je 'chips' (frietjes) kon kopen. Ik bedoelde gewoon een zak chips die ik hem vorige keer had leren kennen en hij dacht aan frieten. Hoe lief weeral om dit voor mij in orde te brengen zodat ik 'chips' kon eten. We bestellen twee schoarma's, één voor hem en één voor Panashe. Ik bestel kip met 'chips'. We hebben met smaak gegeten en genoten van ons momentje samen.

Tijdens het eten vertelt Dominic dat dit, hier samen zitten, the good life momenten voor hem zijn. Iets anders doen dan zijn werk. Eten met mom, rust. De laatste hapjes gaan binnen terwijl er lichtflitsen door de lucht schieten die ik nog nooit eerder heb gezien.

Terwijl we verder eten hoor ik Dominic bellen met zijn vriend van het project. Het gesprek gaf mij het gevoel dat al het werk van het nieuwe project bij Dominic lag. Ik hoorde hoeveel moeite hij had gedaan om geld uit te sparen door zelf werken uit te voeren die eigenlijk door een firma zouden gebeuren. Werken waar hij eigenlijk niet de tijd voor heeft omdat zijn boerderij niet zonder hem kan.

Meerdere malen wijs ik Dominic erop dat hij té snel vooruit wil. Ik vertel hem dat het beter is om kleinere stappen te zetten ondanks dat dit allemaal heel leuk en motiverend is. Er is hoop en een betere toekomt in zicht. Maar om dit alles alleen op hem te nemen is jammer genoeg niet haalbaar. Ik begrijp maar al te goed, dat wanneer je zó gedreven bent als Dominic, om uit deze schrijnende levensomstandigheden te geraken, je hier geen oren naar hebt. :-)

We komen aan bij de winkel. Eten of snacks die ik graag had of kende waren er niet, wél zakken met chips! Op de terugweg beginnen Dominic en Panashe aan de door hun gekozen zak chips. Na wat knabbelen gaat de zak chips van Dominic dicht, de rest is voor mama zegt hij, samen met één van de flesjes cola die we hadden meegebracht.

Op de terugweg stoppen we bij zijn mama, ineens zaten we allemaal in de auto. Dominic, Panache, Tondé, mama en ikzelf. Mama en Tondé maken de rest van de zak chips leeg. Dominic doet ondertussen zijn papierwerk. Hij was tot bij zijn mama gereden in de hoop dat we connectie met de buitenwereld konden krijgen, helaas niks. We zijn maandag, het is bijna een week geleden dat ik nog iets gehoord of gezien heb van mijn thuisfront.

Dominic heeft niet alle gegevens om zijn papieren in orde te brengen. We nemen afscheid van mama en rijden terug naar zijn boerderij. Daar aangekomen zijn we droog kunnen uitstappen. Ik hoop dat de ‘thunderstorm’ die voorspeld is achterwege blijft. Slapen onder een zinken dak lijkt me met zo'n storm niet echt veilig. Of we deze nacht droog gaan blijven is nog niet zeker.

Bij het binnenkomen zien we twee natte plekken op de dekens na de regen van vandaag. Ondanks het slechte weer mag Tiger niet binnen slapen. :-( Dominic laat me zijn gemaakte sadza met broccoli proeven. Nie echt mijn ding,  gemalen maïs dat in water wordt gekookt tot het vast is geworden.

We duimen voor een nacht waarin we kunnen slapen. Drie nachten op rij niet slapen wordt wat teveel van het goede. Dominic handelt naast mij, via telefoon, zijn business in het Shona (zijn moedertaal) verder af. Ik probeer mij te nestelen terwijl de eerste waterdruppels al op de dekens verschijnen, donder en bliksem komen dichterbij. We blijven nog even wakker. De matras wordt verschoven, potjes worden op de grond neergezet om het water op te vangen. De regen klettert op het dak met donderslagen om u tegen te zeggen. Héél de nacht rammelt de regen op het dak, we hadden door de bliksem meer licht dan het donker was.

Na een tijd hadden we door dat onze dekens nat waren. Nat en koud bleven we liggen. Had de regen gedaan met kletteren, dan brachten de krekels weer uit volle borst hun lied in repeat modus. Maar niet voor lang, donder en bliksem namen het snel weer over. Soms klonk het als een gestoorde radiozender die volle bak openstond, zo snel viel de regen naar beneden. Soms donderde het zo hard dat je de grond onder jou voelde bewegen. Het enige positieve was dat we ons in de morgen konden wassen met proper water. Water dat in de holtes van de luchtmatras stond en in de potjes die neergezet waren. Wat een nacht!

(op de rechtse foto zie je Dominic zijn slaapplaats, beton met een matje over...tijdens mijn verblijf sliep hij mee op de luchtmatras)

Bezoek aan de school

Aangekomen in de school werd ik voorgesteld aan de directeur en twee leerkrachten. We namen plaats op een bankje. Ik kreeg uitleg over het ontstaan van de school, de leerkrachten, enz. Na de uitleg vroegen ze of ik een veertig minuten kon wachten op de disctrictor, meneer Ponti Dit is de persoon die ervoor zorgt dat de scholen in orde zijn. Je moet eerst zijn toestemming vragen voordat je enige vorm van ondersteuning of hulp aan scholen mag bieden.

Terwijl we wachtten, vroeg ik of ik de school mocht zien. Ik merkte dat de directeur zich ongemakkelijk voelde bij die vraag. Het eerste wat hij zei, was dat er geen foto's mochten worden genomen. Omdat ik zijn ongemak opmerkte, stelde ik hem gerust en zei dat het voor mij helemaal oké was.

We bleven wachten in de auto. Het bleef maar duren. Dominic legde me uit waarom er geen foto's genomen mochten worden. Al snel werd duidelijk dat de districtsverantwoordelijke zijn werk niet doet. Twee gebouwen met nauwelijks ramen en deuren die nauwelijks nog deuren te noemen zijn, een schoolbord waarop volgens mij geen krijt meer blijft hangen enzovoort.

Er is ook geen watervoorziening in de school! Ik zag kleine kinderen van vijf à zes jaar (en ouder) met jerrycans water in hun handen of op hun hoofd naar school stappen. Dominic werd boos toen hij dat zag: de kinderen zijn op school, maar moeten toch werken.

Als ik van dit alles foto's zou posten op sociale media, zou de directeur onmiddellijk ontslagen worden. De nalatigheid van de districtsverantwoordelijke moet onder de mat geveegd worden.

Na lang wachten wilden we net vertrekken toen de mannen aankwamen. Ze stelden zich voor en Dominic legde uit wat onze plannen zijn. Hun antwoord: “Dien een verzoek in, zo snel mogelijk. Het is nodig voor de school.”
Meneer Ponti, doe uw werk zoals het hoort, dan was dit allemaal niet nodig geweest. Na twee minuten was het gesprek alweer afgelopen. Begrijpen wie begrijpen kan.

Door de vele tegenslagen die Dominic sinds mijn bezoek heeft doorgemaakt, is er tot op heden (april 2025) helaas nog niets van de grond gekomen voor de kinderen op school – zoals het kippenproject.
We hopen door het delen van Dominics verhaal voldoende geld in te zamelen om zowel hem en zijn familie als de scholen te kunnen ondersteunen met concrete projecten.

Verhaaltjes

 - Ik vroeg me af hoe het komt dat die kleine kinderen, bij een open vuur, niet met hun handjes naar de vlammen grijpen. Petros gaf me daarop een verrassende uitleg: zodra een kindje begint te kruipen, wordt er een kaars neergezet. Het kind probeert instinctief de vlam uit te blazen of te grijpen, en precies op dat moment ervaart het dat vuur heet en gevaarlijk is. Oké dan… :-)

- Dominics mama vertelde me dat zij en Dominic drie maanden lang één paar schoenen moesten delen. Als zij op bezoek ging bij andere vrouwen, arriveerde ze op veel te grote mannenschoenen — er was geen andere keuze. Voordat ze een huis hadden, sliepen ze maandenlang onder een avocadoboom. Bij regen probeerden ze zich te beschermen onder een stuk plastic — als ze dat tenminste hadden.

 - Dominic was een uitmuntende student op school en geliefd bij de leerkrachten. Na verloop van tijd werd hij hun assistent, iets wat stilletjes moest gebeuren. :-)
Later “rapporteerde” Dominic de pestkoppen en vandalen aan de leerkrachten. Ik vroeg hem: “Was je dan een verklikker?” Zijn antwoord was duidelijk: "nee". Hij sprak over jongens die anderen sloegen, of hen uitlachten vanwege hun povere kledij. Tegen de rijkere kinderen zei hij: “Waarom ga je niet naar een school die bij je achtergrond past, in plaats van arme jongens uit te lachen?” Ook jongens die stalen of schoolmateriaal vernielden, bracht hij onder de aandacht.

 - Op een dag werden Dominics schoenen gestolen. Hij vroeg rond, maar niemand had iets gezien of gehoord. Een tijd later zag hij een oom van een van zijn medewerkers rondlopen met zijn schoenen. Dominic belde hem op, vertelde zijn verhaal, en vroeg later persoonlijk of hij wist van die schoenen. Hij was niet boos. Hij zei alleen: “Dat waren de schoenen die ik zocht.”

 - Daarbij voegde hij iets toe wat me raakte: hij zei dat hij altijd zichzelf wil blijven, en nooit negatief wil reageren — zelfs niet als iemand hem onrecht aandoet. “Als jij goed blijft handelen, kunnen ze nooit iets slechts over je zeggen.”
Ik vond het moeilijk om daar meteen woorden voor te vinden, maar ik begreep wat hij bedoelde. Al dacht ik tegelijkertijd: laat je dan niet over je heen lopen?
Zijn mindset is zoveel sterker dan de mijne. We kunnen nog zoveel leren van deze bijzondere jongeman.

Iedereen is druk in de weer om het huis een grote opkuisbeurt te geven. Dominic zit rustig bij het vuur zijn papierwerk af te handelen. Ik ben zo blij dat hij nu ook het huis laat opruimen.

We spraken over een beurtrol voor de werkers, die bovenop hun loon ook eten en onderdak krijgen van Dominic in het huis op de boerderij. "Huis" is misschien een groot woord, zoals je op de foto's wel kan zien. De werkers zullen voortaan elke vrijdag instaan voor het op orde brengen van het huis én ervoor zorgen dat al het materiaal niet langer rondslingert op het veld, maar een vaste plek krijgt binnen.

Ik vrees dat dat geen gemakkelijke opdracht wordt :-) Ik stel me voor hoe je alles een plaats moet geven zonder kasten, zonder planken, zonder haken of rekken. Alles op de grond dan maar, bij elkaar?

Ik help mee om al het materiaal te verzamelen en een plek in het huis te geven.

Ondertussen vinden ze een mogelijke oplossing om de 'dead car' weer open te krijgen: een raampje breken, zodat Tondé met zijn smalle armpje naar binnen kan reiken. Petros wordt opgebeld om toestemming te vragen. Hij zegt dat hij zelf even zal komen kijken.

De drie jongens komen opnieuw langs. Ik geef ze elk een speelgoedknuffeltje. Later zie ik hen – nog zo jong – de sadsa klaarmaken boven het vuur. Brrr… toch maar iets warmers aantrekken.

Afgelopen nacht sliepen we in de kamer van de jobstudent, Kouzie, die voor een paar dagen naar huis was. Een "sjaanske" voor ons met de stormachtige regen.

Dag 6 - Dominic zijn verjaardag!

Het is Dominics verjaardag! Bij het wakker worden zing ik 'happy birthday' voor hem. Iets verlegen en met zijn brede lach ondergaat hij mijn zangtalent. Iedereen is al druk op het veld bezig.

Dominic had om 7u een telefoontje met de minister. Hij wordt om 10u bij de minister in Harare verwacht. Ik heb nog tijd om zijn cadeaus te geven vóór zijn vertrek naar Harare.

Ballonnen had ik al opgehangen wanneer iedereen bijeen wordt geroepen om samen Dominics verjaardag te vieren. Ik heb hem uiteraard schoenen voor hem gekocht en een hemd gegeven waarin 'first impression' stond en een album met al zijn foto's van facebook waarin je kon zien hoe alles was begonnen tot nu. Hij had graag foto's van zijn cadeaus genomen bij zijn tomaten. Zo gezegd zo gedaan.

Hij was super blij! Het was sinds zijn vijfde verjaardag geleden dat hij nog een cadeau had gekregen. Hijzelf zorgde dat iedereen met hun verjaardag een cadeau kreeg, maar voor hem was dit nog niet gebeurd.

Zijn big smile en glunderende ogen waren mooi om te zien bij het openen van de cadeaus. De reactie bij het fotoalbum was een plezier om mee te maken. Na het openen van de cadeaus was het voor Dominic hoog tijd om te vertrekken.

Ik rijd samen met Dominic en Panashe met de auto naar Imire. Dominic zou daar bij een vriend die in het reservaat werkt, een motor ophalen omdat zijn eigen motor nog niet helemaal in orde was.

Terwijl we voor de poort van het reservaat staan te wachten, komt één van de eigenaars op zijn moto buiten gereden. Hij kijkt mij aan en vraagt Dominic wat we hier staan te doen. ‘We rijden door het reservaat naar de Nuwa school’, hoor ik Dominic zeggen. Ik steek mijn hand op en de eigenaar rijdt verder zonder iets te zeggen.

Dominic wil niet zomaar het reservaat binnenrijden, ook al is dat eigenlijk toegestaan. Uit respect voor de eigenaars vraagt hij toch via een bericht om toestemming.

Terwijl wij aan de poort wachten op Panashe — die te voet het reservaat is binnengegaan om benzine te halen — krijgen we goedkeuring! Misschien zie ik Mak wel!

We rijden tot bijna aan de boma's, de plaats van de olifanten. Panashe stapt uit en rent naar de boma's om daar de moto op te halen. Dominic en ik rijden met de auto verder en wachten aan de andere kant van het reservaat. Panashe komt met de moto aangereden. De broers wisselen van voertuig. Dominic ziet dat er geen achteruitkijkspiegel op de moto staat wat hij gevaarlijk vindt. We zien Dominic op de moto vertrekken.

Panashe en ik draaien om, rijden door het reservaat richting boerderij. We zagen geen olifanten, maar wel zwarte neushoorns, impala’s en twee zebra’s! Op de boerderij  aangekomen is iedereen hevig in de weer.

In de namiddag wordt er met de jongens wat spelletjes gespeeld. Sly is niet te verslaan met dammen! In de late namiddag vraag ik Panashe of hij mee met de auto water aan de put wil gaan halen. Tuurlijk! De kans om met een auto te rijden laat hij niet staan. Panashe zijn droom is namelijk garagist worden. We proppen, voor we vertrekken om water te halen, zoveel mogelijk emmers/bussen in de koffer.

Als eten had ik deze keer nog eens een aardappel met bonen in tomatensaus mét mayonaise. Geweldig!! Hemel op aarde!!

Het wordt donker, we proberen vóór Dominic terug is, het uitgetrokken onkruid van in de voormiddag nog weg te werken. Gelukt! De jongens vragen achter de spellendoos. We spelen tot het donker is. Licht is er deze keer niet.

Wanneer ik net in de kamer ben arriveert Dominic. Hij vertelt me over hoe goed zijn vergadering was geweest. Hij zou van de regering een stuk grond toegewezen krijgen dicht aan een meer. Hij en de chauffeur van de minister kregen elk een stuk grond. Dominic voor zijn hard werken en de chauffeur voor het riskeren van zijn leven :-)

Deze lap grond van vijftien hectare wil Dominic aan zijn twee broers schenken. 

Dominic liet mij ook weten dat veiligheid boven alles gaat.  Hij was toch terug naar het reservaat gereden met zijn moto om de achteruitkijkspiegel te herstellen. Good job!

Dag 7

Het is nog maar net licht wanneer er Shona door de deur klinkt. Vijf minuten later staat Dominic op. Hij moet naar het project. De cement gaat geleverd worden. De 'builders' krijgen hun instructies voor vandaag. Panashe en Sly blijven om hen te helpen met het metselen. Terence en Kouzie blijven bij mij.

Ik zet me in de aardbeien om onkruid uit te trekken en de anderen gaan tussen de tomaten werken. Naast mij wordt het veld omgeploegd met hulp van twee koeien. Een heel werkje voor de koeien, maar ook voor de boer zelf. Ik voel me echt terug in grootmoederstijd. Hoe bizar.

Foto's van Dominic zijn tomaten (links) en van zijn buurman (rechts). De tomaten van de buurman liggen precies in een slagveld.

Dominic wil vandaag, mijn laatste dag, nog van alles in orde hebben. Hij brengt twee werkers, die mee tussen de aardbeien worden gezet. Lange broek en dikke jas aan! Ze beginnen in de brandende hitte te werken net of hun leven ervan af hangt.

De tomaten moeten schoon komen te staan. Voor mij is het ondertussen té heet geworden. Dominic zet me op een zwarte doek onder de advocadoboom. Daar worden de geplukte tomaten op een hoop gekapt. Ik mag ze weer volgens kleur en grootte uitsorteren. Het zand wordt met een doek van de tomaten geveegd voor ze de bak in gaan.

Dominic rent van hier naar ginder. Als hij weer terug is van het project roept hij mij en mama bij mekaar. We zetten een bak met tomaten in de auto. Het kan allemaal niet snel genoeg gaan. Hij vraagt of ik hem en de tomaten tot aan de weg kan brengen. Daar zou hij dan liftend de bak met tomaten naar de klant brengen. We staan langs de weg maar er is geen of weinig verkeer. Na tien minuten zeg ik hem, kom we doen dit snel met de auto weg. Op een bepaald moment rijdt de 'dead car' zelfs 100! Hij is gehaast! Wat is hij toch van plan?

Na het leveren van de tomaten rijdt hij met z'n twee mama's naar het project. De vorderingen worden op foto vastgelegd. Terug op de boerderij aangekomen kon het allemaal niet snel genoeg gaan. Waar was hij toch mee bezig wat ik niet mocht weten.

Door de schemer kon ik bijna geen tomaten meer uitsorteren, maar hij bleef doorgaan :-) Enige tijd later zegt hij, "Trek een jasje bij aan en kom naar ons". Ze stonden me allemaal op te wachten bij een schoon opgekuist aardbeienveld.

Dominic had een banner met zijn vision van Go Organic laten opstellen. Ik werd voor zijn banner geplaatst en mocht het diploma aan de jobstudente overhandigen. Helaas was het te donker om foto's te nemen. Morgenvroeg gingen we dit overdoen. Morgenvroeg? We gingen toch om vijf uur vertrekken??

OK, te donker om foto's te maken maar niet om een laatste maaltijd te bereiden voor ons allen. De vis die eerder bij de buurvrouw was aangekocht werd in een kom met water door Tondé & Kouzie onder handen genomen. Zelfs bij het aankopen van de vis bij de buurvrouw denkt hij aan anderen. Hij wist dat ik meer ging geven dan de gevraagde prijs voor de vis, wat ook bleek toen ze zei 'Dominic, I received 4 dollars' ipv de twee die ze normaal zou krijgen voor de vis. 

Dominic komt met zijn mama, die eerder naar huis was gegaan, terug het veld op. Hij wou haar graag bij het laatste avondmaal hebben. Rijst en vis, dat niet gauw op het programma staat mag ze niet missen. Een laatste keer met z'n allen samen zijn wou hij absoluut nog in orde krijgen.

Onder het licht van de autolampen wordt met één houtvuur gekookt, het duurt ietsje langer dan bij ons om het eten klaar te hebben. De mannen zijn met hun headlights het veld in geschoten om de grote bestelling voor morgen klaar te krijgen. Daar ik naar Harare wordt gebracht met de auto, kan Dominic een grotere levering meepakken dan wanneer hij dit al liftend moet doen. Ik hoor terwijl het later wordt dat de berg tomaten in het huis ook nog gesorteerd moet worden. Omg, dat ook nog?! Dat worden late uurtjes.

Met het lichtje van een kleine gsm ,in mijn mond, lukte het mij om te tomaten uit te sorteren. Wat een hoop tomaten! Terence komt me helpen. De tomaten zijn klaar, ik zie aardbeien in bakjes klaarstaan, de broccoli ligt klaar, we kunnen morgen op het afgesproken uur vertrekken.

De rijst staat op het gasvuurtje in het kamertje van Kouzie te pruttelen terwijl ze de groenten in kleine stukjes snijdt. De vis is ook gebakken. Dominic haalt uit het houtvuur, waar nog een pot saus op staat, brandende assen die hij apart in een pot steekt. Daarna is hij vijf minuten weg en komt met een soort schaal terug waar hij de assen op kapt. Hij haalt een grijze zak tevoorschijn waar hij houtskool uit haalt. Dit was hij speciaal gaan kopen zodat ik geen kou zou hebben tijdens het eten. Het eten wordt verdeeld, we zitten met z'n allen samen op de grond. Behalve Sly, die zat binnen. Volgens Dominic was hij liever op zichzelf...met wat drank... :-) Na het eten bedank ik iedereen en ga slapen. De rest vliegt nog in de weer. We willen morgen op tijd vertrekken.

Dag 8

Wat een dag!

De laatste dag begint om 5u15. Ik sta mee op omdat we om 6u willen vertrekken. Ik ruim de kamer op. De luchtmatras gaat af omdat Dominic ze wil bewaren voor een volgende keer als ik kom. Hij gaat terug op zijn matje slapen.

Wat achtergelaten kan worden blijft achter. Handdoeken, tandpasta, deo, zeep, ballonnen, al mijn kleren. De handbagage koffer wordt in de grote koffer gestoken. Dominic vraagt of ik ze wil achterlaten zodat hij extra opbergruimte krijgt om zijn kleren in op te bergen. Enkel een kleine zak met een jas en schrijfgerief heb ik nog mee op de vlieger te pakken. De werknemers stop ik wat kleren met geld toe, zodat ze de komende dagen wat te eten kunnen kopen.

Ik zoek Dominic op, hij zit terneergeslagen op de grond tegen de muur met aardbeien op zijn schoot. Ik vroeg hem wat er aan de hand was? Zijn gasten die al maanden aardbeien plukken en weten hoe dit moet gebeuren hadden rotte aardbeien mee in de doosjes gestoken. Hij vertelt mij dat deze gasten hem telkens weer dubbel werk leveren. Hij toont me de slechte aardbeien die mee in de doosjes zitten.

De klanten zijn streng, je bent zo vervangen door een andere leverancier. Ik help mee de aardbeien na te kijken. Hij had 40 bakjes gevraagd, ze hadden er slechts 20 klaarstaan... Ook de broccoli was niet in orde, er was nog veel te veel groen aangelaten, waardoor elke broccoli opnieuw door de handen moest gaan, eer ze in de bak konden. Meer blad en stengel aan de broccoli laten is sneller de bakken vol dachten de werkmannen. Het is zeker niet de bedoeling om de klant meer blad dan broccoli te geven. Ik zie de teleurstelling op zijn gezicht en toch begint hij eraan. Hij houdt elke keer weer zijn planning, die hij voor ogen heeft, voor zich, om mij niet ongerust te maken. Later wordt me bekend wat zijn bedoeling was, garme.

De bakken tomaten van gisteren werden naast ons gezet en uitgesorteerd volgens de vraag van de klanten. Wat een verloren tijd allemaal en zoveel dubbel werk. Dominic weet dat hem vandaag een volle lading van negativiteit  staat te wachten, alweer door de nalatigheid van anderen. 

Blessing is ondertussen toegekomen, hij zou mij naar Harare rijden. Tenminste dat was toch zo afgesproken. Alle bakken worden uiteindelijk in de 'dead car' gepropt. Blessing vertelt mij dat hij geen rijbewijs heeft en enkel zal rijden tot aan de politiecontrole!

Nog snel worden de foto's van gisteren overgedaan bij Dominic zijn proper aardbeien- en tomatenveld. Ik denk dat het ondertussen half tien is. We nemen afscheid. Ik mag vooraan in de auto zitten. Weg zijn wij! 

Blessing start de auto, we rijden buiten de poort, oh boy wat is me dat voor een geluid!! Het zou er ongetwijfeld van komen, maar waarom net nu! De dead car was helemaal dead. Ik dacht dat het wiel was afgebroken. We stappen uit en bekijken de auto. Dominic blijft kalm terwijl ik mij mijn vlucht al zag missen.

Ik vraag Dominic om de auto in de schaduw te zetten, zijn groenten stonden te koken in de auto. Met z'n allen duwen we de auto onder de boom zodat zijn groenten wat gespaard blijven van de hitte. Blessing belt rond voor een oplossing.

Dominic zijn gsm doet het niet meer. Ook dat nog. Hierdoor kan hij zijn klanten niet op de hoogte brengen dat hij later gaat zijn.

Ik zie dat Tondé met de gsm van Dominic bezig is. Met het multifunctionele mes is hij heel de achterkant, in stukjes van de gsm aan het prutsen. De simkaart kon niet meer op de gewone manier uit de gsm gehaald worden, vandaar deze drastische operatie.

Dominic vertelt me dat hij zijn vorige gsm, die hij zeven jaar in gebruik had voor hij deze had gekregen, als backup in zijn kamer had liggen. Zijn twee broers hadden de gsm, zonder toestemming, uit zijn kamer genomen. Een gsm waar hij zeven jaar zorg voor had gedragen, hadden zij in drie dagen helemaal 'out' gemaakt. Met deze backup gsm zou hij alle gegevens van zijn klanten kunnen opzoeken om ze nu te kunnen verwittigen. Hij voegt eraan toe dat zijn broers hem altijd in problemen brengen door niet naar hem te luisteren.

De simkaart is eindelijk uit zijn gsm geprutst, hij mag de gsm van Kouzie gebruiken. Alle klanten worden op de hoogte gebracht. Petros is aangekomen met een andere auto, die mij al even dead lijkt als de andere. Alles wordt overgeladen.

Voor we vertrekken moesten we nog het linker achterwiel vastzetten. Ik heb ondertussen gehoord dat zij mij niet tot in Harare rijden, maar dat ik zelf moet rijden!! Help! In Harare, aan de andere kant van de weg en zonder verkeersregels hier in Zimbabwe. Ik kreeg het warm en niet alleen van de zon.

Petros zou rijden tot aan de politiecontrole. Ik zet me vooraan. Blessing en Dominic zetten zich op één zitje achteraan doordat er niet meer plaats was door alle bestellingen van groenten die we mee hadden. 

De politiecontrole komt dichterbij, tijd om het stuur over te nemen. We komen zonder problemen de drie controles door. Ipv één uur komen we rond twee uur bij de eerste klant aan. De Chinese dame zegt dat ze de broccoli niet wilt omdat het al zo laat is, de klanten komen in de voormiddag om hun boodschappen te doen. Blijkbaar omdat ik erbij ben, neemt ze toch iets meer dan de helft van de broccoli en een deel van de tomaten.

Op naar de tweede klant, die een half uur in de tegenovergestelde richting van de luchthaven rijden is. Daar hetzelfde probleem en dezelfde oplossing.

We rijden na de leveringen terug richting luchthaven. Dominic laat me weten dat hij de laatste levering, de aardbeien, al liftend gaat doen. Anders ben ik te laat op de luchthaven. Ik had er zo mee te doen omdat het nog zo'n grote afstand was. We zetten hem af, we nemen afscheid van mekaar, ik stap in de auto. Ik wil hem nog uitwuiven maar ik zie hem al niet meer.

Aangekomen aan de luchthaven reken ik met Blessing en Petros af voor de auto die ik bij hun had kunnen huren. Ruim op tijd, ik eet iets. Ik wacht aan gate drie terwijl ik alles neerschrijf om later in Polarsteps over te typen. Helemaal bijgeschreven is het tijd om de vlieger op te stappen. Aangekomen in Brussel laat ik Dominic weten dat ik veilig ben aangekomen. Hij vertelt me hoe zijn dag nog is verlopen na mijn vertrek.

Er was afgesproken met Blessing en Petros dat zij Dominic terug mee naar huis gingen nemen nadat ze mij aan de luchthaven hadden afgezet. Maar niks is minder waar blijkt nu. Nadat we Dominic hadden afgezet heeft hij twee lifts moeten nemen naar de klant die hem al sinds 's morgens probeerde te bellen. Dominic was om 17u bij de klant aangekomen ipv in de voormiddag. Weer krijgt hij onder zijn voeten.

Ook Petros had Dominic onder druk gezet door te sturen dat ze op hem zaten te wachten en dat de eigenaar zijn auto terug wou. Als ik het goed begrepen heb, dan hebben ze Dominic uiteindelijk een stuk mee naar huis genomen en hem afgezet aan de Imire winkel samen met zijn bakken en overgebleven tomaten. Panashe heeft hem daar opgepikt. Om 22u was hij eindelijk thuis.

Later vertelde hij mij dat hij bij mij op de luchthaven wou blijven totdat ik vertrokken was. De pech met de aardbeien, de broccoli, de niet juist uit gesorteerde tomaten, het in panne vallen met de dead car had heel zijn goed bedoelde planning in de war gegooid.

Wat een pech kan iemand met zulk een groot hart hebben? Wat een hard leven voor deze jongeman. We zijn een paar dagen verder. Ik heb echt tijd nodig om het leven ginder te kunnen plaatsen. Het leven van Dominic is zo hard terwijl hij het beste van zichzelf geeft voor iedereen in zijn buurt. Ik hang in een roes en probeer na te denken over hoe ik hem in alles kan helpen.